Η σύγχρονη αντίληψη για την τέχνη και τον ρόλο της οδήγησε τις κυρίες Άρτεμη Μπαλτογιάννη και Μαρίνα Βρανοπούλου να υπογράψουν δύο νέα, avant garde εγχειρήματα. Η τέχνη είναι, τελικά, γένους θηλυκού!
Άρτεμις Μπαλτογιάννη Σύμβουλος τέχνης και εμπνεύστρια του The Intermission
Η Άρτεμις Μπαλτογιάννη μεγάλωσε περιτριγυρισμένη από τέχνη λόγω της μητέρας της -η art dealer Μάγδα Μπαλτογιάννη επιμελείται τις εκθέσεις της Σοφίας Βάρη- και είχε συχνή επαφή με καλλιτέχνες και σημαντικούς συλλέκτες, όπως ο Γιάννης Πέρδιος. «Ήταν πάντα γενναιόδωρος με τις γνώσεις του και μου έμαθε πολλά. Μαζί με τη μητέρα μου με εξασκούσαν στην παρατήρηση, μου μάθαιναν να ξεχωρίζω τα αυθεντικά έργα και να μελετώ τους καταλόγους», θυμάται. Στο πανεπιστήμιο, επειδή ζωγράφιζε συνεχώς, πίστευε πως θα γίνει καλλιτέχνης, αλλά σύντομα στράφηκε προς την ιστορία της τέχνης, φοιτώντας στο πανεπιστήμιο Goldsmiths του Λονδίνου, «μια βαθιά μεταμορφωτική εμπειρία για μένα», όπως λέει χαρακτηριστικά. Τότε είναι που συνδέεται για πρώτη φορά με τη σύγχρονη τέχνη. Από τότε μέχρι σήμερα έχει επιμεληθεί δεκάδες εκθέσεις κυρίως στο εξωτερικό, ενώ το αντικείμενό της την οδηγεί σε νέα μονοπάτια μελέτης. «Mου έμαθε ν’ αγαπάω τη διαφορετικότητα και μ’ έβαλε στον δρόμο της αμφισβήτησης και της αναζήτησης των πολλαπλών όψεων της αλήθειας», τονίζει για τον ρόλο που παίζει η τέχνη στη ζωή της.
Ποια είναι η ιδέα πίσω από το “The Intermission”; Ποιο είναι το «διάλειμμα» που κάνει εδώ ο κόσμος της τέχνης;
Το “The Intermission” είναι ένας νέος εκθεσιακός χώρος που ανοίγει στον Πειραιά τον Σεπτέμβριο και θα επικεντρώνεται στην επιμέλεια εκθέσεων διεθνώς αναγνωρισμένων καλλιτεχνών. Οι προσκεκλημένοι καλλιτέχνες μαζί με τις γκαλερί που τους εκπροσωπούν θα φιλοξενούνται για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα με εκθέσεις που θα σχεδιάζονται ειδικά για τον χώρο, σε συνεργασία με γκαλερί, ιδιωτικές συλλογές, επιμελητές και καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Επιλέγοντας ένα όνομα που έχει ως δεύτερο συνθετικό την αποστολή, παραπέμπει πιο πολύ στο ιντερλούδιο και στη στάση για να σκεφτεί κανείς. Σκοπός του είναι να αποτελέσει δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ του επισκέπτη και του παγκόσμιου καλλιτεχνικού γίγνεσθαι, με έργα που -συχνά- θα αφουγκράζονται την ελληνική πραγματικότητα.
Ποιος ήταν πρωταρχικός σας στόχος και πώς σκοπεύετε να τον υλοποιήσετε;
Να αποτελέσουμε μέρος της προσπάθειας που γίνεται στην Αθήνα να σταματήσει η εσωστρέφεια στην τέχνη. Το μοντέλο συνεργασιών που έχουμε αναπτύξει -δεν εκπροσωπούμε καλλιτέχνες, φιλοξενούμε γκαλερί- επιτρέπει ένα ευέλικτο πρόγραμμα και περισσότερη ελευθερία επιλογών. Ελπίζω να φιλοξενήσουμε εκθέσεις που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του κοινού και να αποτελέσουμε γέφυρα επικοινωνίας με τη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή.
Με ποιο κριτήριο φιλοξενείτε τους καλλιτέχνες σας;
Τα έργα θα δημιουργούνται ειδικά για τον χώρο μας, άρα επιλέγω πρωτίστως καλλιτέχνες που πιστεύω πως θα εμπνευστούν δημιουργικά από το The Intermission, τον Πειραιά και την Ελλάδα. Βασίζομαι στις σχέσεις που έχω χτίσει στον χώρο όλα αυτά τα χρόνια που εργάζομαι ως σύμβουλος και εστιάζω σε καλλιτέχνες που δεν είχαν την ευκαιρία να εκθέσουν στην Ελλάδα. Είναι συνήθως καλλιτέχνες που θαυμάζω και επιζητούσα την αφορμή για μια πιο δημιουργική συνεργασία.
Λίγα λόγια για την επικείμενη έκθεση…
Η εναρκτήρια έκθεση είναι του σημαίνοντος καλλιτέχνη John Knight (1945, Los Angeles) και τιτλοφορείται “Headshots, a work in situ”. Το έργο έχει δημιουργηθεί ειδικά για τον χώρο μας (in situ). Όπως σε όλα του τα έργα, έτσι και στην έκθεσή μας χρησιμοποιεί καθημερινά χρηστικά αντικείμενα, που δεν αποποιούνται ποτέ τη λειτουργική τους υπόσταση, ενώ αμφισβητούν την πολυτιμότητα που η αγορά προσδίδει στα έργα τέχνης. Στα έργα του είναι έκδηλη η κριτική σε θεσμούς, όπως τα μουσεία και το παγκόσμιο κοινωνικοοικονομικό κατεστημένο.
Από τις εκθέσεις που επιμεληθήκατε, ποια θεωρείτε κορυφαία;
Δεν ξέρω αν θα χρησιμοποιούσα τη λέξη κορυφαία, αλλά η πιο περίπλοκη και ολοκληρωμένη ιδέα, καθώς και με τη μεγαλύτερη συμμετοχή καλλιτεχνών, ήταν το Giles στην γκαλερί Gagosian της Αθήνας.
Πόσο ενδιαφέρον δείχνει το κοινό για τους χώρους τέχνης και τις εκθέσεις και τι θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον του;
Δε γνωρίζω ακόμη καλά το ελληνικό κοινό, πέραν μιας συμπαγούς ομάδας που εργάζεται στη σύγχρονη τέχνη και είμαστε όλοι πάνω-κάτω γνωστοί και φίλοι, γιατί έχω ζήσει την ενήλικη ζωή μου στο εξωτερικό. Καταλαβαίνω πως για το ευρύ κοινό, η συχνά δυσνόητη σύγχρονη τέχνη δεν είναι πάντα τόσο προσιτή. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε ως επαγγελματίες είναι εκπαιδευτικά προγράμματα ή δράσεις που θα γεφυρώνουν τις εκθέσεις με άλλους κλάδους ποικίλων ενδιαφερόντων. Επιστρέφω λοιπόν στις συνεργασίες και θεωρώ πως οφείλουμε να είμαστε ανοιχτοί και φιλόξενοι, ώστε ο κάθε επισκέπτης να νιώθει ευπρόσδεκτος. Υπάρχουν στις ημέρες μας καλλιτέχνες που ανθίζουν πρώτα μέσα από τα social media. Θεωρείτε ότι τα μέσα βοηθούν στο να γίνουν γνωστοί περισσότεροι καλλιτέχνες; Όχι, θεωρώ πως βοηθάει να γίνουν γνωστοί πιο μονοδιάστατοι καλλιτέχνες, που τους φτάνει ένα hashtag για να επικοινωνήσουν τη δουλειά τους. Όπως κάθε νέα τεχνολογία, τα social media έχουν τα θετικά και τα αρνητικά τους, σίγουρα πάντως είναι αναπόφευκτα. Δεν είμαι αντίθετη στη χρήση των social media για να διευρύνουμε την επικοινωνία και για μια πιο άμεση επαφή με το κοινό, αλλά σίγουρα δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκαταστήσει τη ζωντανή επαφή με ένα έργο τέχνης. Πιστεύω πως κάποιοι νέοι καλλιτέχνες πέφτουν στην παγίδα του να προσπαθούν να κάνουν έργα που «γράφουν» καλύτερα στον ψηφιακό χώρο, παρά στη φυσική πραγματικότητα. Δίνουν πολλή βάση σε κάποιες αισθητικές συνισταμένες και χάνουν την ουσία.
Με τα νέα μέσα ο καλλιτέχνης βρίσκεται περισσότερο στο φως της δημοσιότητας. Πιστεύετε ότι η υπερβολική προβολή επηρεάζει θετικά το έργο του;
Από τα 60’s και μετά, και πιο σίγουρα από τα 80’s, αρχίζει να γεννιέται η ύπαρξη του καλλιτέχνη rock star - pop icon. Σίγουρα, η συνεχής ενασχόληση με την προβολή του προσώπου αποσπά την προσοχή του καλλιτέχνη από την εργασία του, ενώ έχει σαν φυσική απόρροια τη δημιουργία μιας συγκεκριμένης περσόνας, που γίνεται μια φυλακή και μπορεί να αναχαιτίσει την εξέλιξή του. Ωστόσο, αγγίζει ένα πιο ευρύ κοινό, που ενημερώνεται για την τέχνη με αυτόν τον τρόπο, ενώ διαφορετικά μπορεί να παρέμενε αδιάφορο.
Η τέχνη παραμένει ένα ακριβό «σπορ» κι αυτό εξακολουθεί να την κρατάει μακριά από μεγάλη μερίδα ανθρώπων. Θα μπορούσε αυτό να αλλάξει ή θα παραμένει προνόμιο μιας ελίτ;
Ακριβό σπορ είναι η συλλογή τέχνης, όχι η τέχνη. Η επίσκεψη σε γκαλερί είναι δωρεάν, η είσοδος στα μουσεία είναι προσιτή και όλα τα μουσεία έχουν προγράμματα με ειδικές προσφορές ακριβώς για να είναι δυνατή η επίσκεψή τους από όλους. Επίσης, στο ίντερνετ μπορεί κανείς να βρει πολύ υλικό για ανάγνωση και έρευνα. Το αν προσφέρει κάτι παραπάνω στη ζωή μας το να συμβιώνουμε με την τέχνη στο σπίτι μας, αυτό είναι μια προσωπική ερώτηση για τον καθένα. Αν κάποιος το θέλει πολύ δεν έχει παρά να αναζητήσει καλλιτέχνες στο ξεκίνημά τους σε πολύ προσιτές τιμές. Όσο για τα ποσά που διαβάζουμε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, αυτό είναι πολύ μικρό ποσοστό της αγοράς σε σχέση με το σύνολο της παραγόμενης τέχνης και πιστεύω πως περισσότερο κεντρίζει το ενδιαφέρον μεγάλου μέρος των αναγνωστών με τον ίδιο τρόπο που συμβαίνει και με τον κίτρινο Τύπο και το celebrity culture. Αισθάνομαι ότι αυτό που τους κρατάει σε απόσταση είναι η δυσνόητη γλώσσα και οι περίπλοκες περιγραφές, η δική μας, δηλαδή, αδυναμία να βρούμε κοινά σημεία επικοινωνίας με το ευρύ κοινό.
Πώς μπορεί η τέχνη να ταράξει ή να κινητοποιήσει μια κοινωνία και να την ωθήσει στην αλλαγή;
Δε νομίζω πως η τέχνη οφείλει να είναι χρηστική. Η μαγεία της τέχνης είναι πως ουσιαστικά είναι άχρηστη σ’ έναν κόσμο που θέλει σε όλα να προσδώσει χρησιμότητα. Ένα έργο τέχνης μπορεί να κάνει όλα τα παραπάνω ή και τίποτα. Αν της προσέδιδα κάποιο ρόλο αυτός θα ήταν της αναζήτησης και της αποκάλυψης κεκαλυμμένων συναισθημάτων, συστημάτων και αξιών.
Info: The Intermission X Galerie Neu : John Knight 18/9 έως 19/11
